KASINTILI FELÇ (SPASTİK PARALİZİ)

Prof. Dr. Necdet Şükrü Altun

TANIM

NEDENLER VE PATOLOJİ

Etyolojide bir çok neden rol oynar. Bu nedenler, doğum öncesi (Prenatal), doğumda (Natal) ve doğum sonrası (Postnatal) olarak gruplandırılır:

   Doğum öncesi nedenler:

• Beyin dokusunda genetik bozukluk.
• Özellikle hamileliğin ilk üç ayında annenin geçirmiş olduğu  kızamık, kızamıkcık, su çiçeği, influenza gibi enfeksiyonlar.
• Kan uyuşmazlığı. Gelişen eritroblastozis fötalis, kernikterus’a neden olur ve bazal ganglionlarda harabiyet meydana gelir.
• Annenin, özellikle ilk üç ay içinde aldığı radyasyon.
• Annenin aldığı, plasenta bariyerini geçen bazı ilaçlar.
• Annenin toksik madde, alkol ve sigara alışkanlığı.

   Doğum esnasındaki gelişen olaylar: 

• çocuğun başında travma oluşturan manüplasyonlar.
• Travayın uzaması ve çocuğun doğum yolunda uzun süre kalması, beyin dokusunun yeteri kadar oksijen alamamasına neden olur.
• Çocuğun boynuna kordon dolanması ve buna bağlı asfeksi.
• Kan ve diğer maddelerin çocuk tarafından aspire edilmesi.
• Özellikle beyin dokusunun tam olarak gelişimini tamamlamadığı prematür doğumlarda, intrauterin basınç ile, dış basınç arasındaki farka uyum gösterilemiyebilir. Bu durumda beyin dokusunda kanamalar olabilir.

   Doğum sonrası nedenler:

• Özellikle ansefalopati ve menejit yapan enfeksiyonlar.
• Kafa travmaları.
• İntrakranial kitle yapan tümör, abse gibi nedenler.
• Vasküler bozukluk ve anomaliler.
• Ateşli hastalıklar, konvülziyonlar.

HASTALIĞIN SEYRİ

• Spastisite (kasıntı): Beynin kontrolu ortadan kalkınca, adelelerda spastisite ortaya çıkar. Eklemlere pasif hareket yaptırıldığında, adelelerdeki spazma bağlı olarak bir dirençle karşılaşılırr. Tendon refleksleri hiperaktiftir. Babinski ve Hoffman gibi patolojik reflekler alınır, klonus görülür.      
• Adelelerde yetmezlik: Spastik adele fonksiyon gösteremeyen adeledir. Bu nedenle spastik felçden söz edilir. 
• İstemli hareket kaybı: Spestik felç nedeniyle istemli hareketler yapılamaz. 
• Deformite: Spastik adelelerin yaratmış olduğu adele imbalansı, eklemlerde fiks deformitelerin oluşmasına neden olur. Buna bağlı olarak üst ekstremitede genellikle, omuzda iç rotasyon, dirsekte fleksiyon, ön kolda pronasyon, el bileğinde fleksiyon, başparmakta adduksiyon (Avuç içinde) kontraktürü gelişir. Alt ekstremitede ise, kalçalarda adduksiyon (Bu nedenle hasta, ayaklarını birbiri önüne atarak, makaslayarak yürür), fleksiyon, iç rotasyon, dizde fleksiyon, ayak bileðinde plantar fleksiyon (Ekin), ayakta ekinovarus, kavus, parmaklarda pençe parmak bulunabilir. 
• Mental yetersizlik:  %30 oranında zihinsel kusur görülür. Ancak bazen, çene adelelerin tutulmasına bağlı olarak ortaya çıkan konuşma güçlüğü, yanlış olarak,  mental yetersizlik şeklinde değerlendirilebilir.Yukarıda söz edilen genel klinik tablo içinde bazen bazı klinik özellikler ön plana çıkar. Bu özelliklere göre bazı klinikopatolojik tipler tanımlanmıştır:

1. Spastik tip: En çok görülen tiptir. Çoğunlukla spastik parapleji (bacaklarda kasıntılı felç) vardır. Kol ve eller çoğunlukla normaldir.
2. Atetozis: Bazal ganglionlar tutulmuştur. İstemsiz, anlamsız, inkoordine hareketler söz konusudur. Göz hareketlerinde kısıtlılık ve sağırlık  görülebilir.
3. Ataksi: Serebellum (beyincik) tutulmuştur. Dengesizlik, yürüme bozukluğu bazen de şaşılık bulunur.
4. Rijidite: En ağır tiptir. Yaygın beyin harabiyeti vardır. Adele tonüsü çok artmıştır. Bu artış agonist ve antagonist adelelerde aynı derecededir. Bu nedenle kurşun boru bulgusu pozitiftir. Zeka geriliği en çok bu tiple beraber görülür.
5. Tremor: Ekstrapiramidal sistem tutulmuştur.
6. Karışık özellikler gösteren tip.

TEDAVİ

Konservatif tedavi:

• Adele egzersizleri: Adelelere fonksiyon kazandırılır, eklem hareketleri korunur, hareketler arasında koordinasyon kurulmaya çalışılır. Böylece kendi kendine giyinme, yemek yeme, tuvalet ve yürüme eğitimi verilir.
• Deformitelerin önlenmesi: Eklemleri fonksiyonel pozisyonda tutucu, alçı atel ve breysler kullanılır. Zaman zaman tesbite ara verilip adele egzersileri, eklemlere aktif ve pasif hareketler yaptırılır.
• Konuşma tedavisi: Yüz ve çene adelelerinin tutulduğu durumlarda, ciddi konuşma güçlüğü ile beraber salya akımı vardır. Bu durumda konuşma terapisine baş vurulur.

Cerrahi tedavi:

   Yumuşak doku girişimleri:

• Tenotomiler.
• Tendon uzatma girişimleri (Tenoplastiler).
• Tendon transferleri.
• Kapsülotomiler ve bağ gevşetme girişimleri.
• Nörektomiler. Spastik adelenin motor siniri selektif olarak kesilir.

   Kemiğe yönelik girişimler:

• Düzeltme osteotomileri.
• Artrodezler.

   Kombine girişimler:

• Tendon transferleri ile birlikte yapılan artrodezler.